Tanaim

Tanaim - termin “tanaim” - „tanaici” pochodzi od aramejskiego słowa „tana”, które oznacza “nauczyciel” i odnosi się do nauczycieli Prawa Ustnego, autorów Miszny. Tanaitami nazywamy mędrców, których byli uczniami Hilela i Szamaja oraz uczonych w następnych pokoleniach, do czasów Jehudy Hanasiego. Tanaici są następcami zugot; Hilel i Szamaj są ostatnią „parą” mędrców i jednocześnie należą do pierwszej generacji tanaitów.

Okres tannaicki to ok. 210 lat, przypadających pomiędzy 10 a 220 rokiem ery wspólnej, który zasadniczo dzieli się na pięć (czasami sześć) podokresów (generacji, pokoleń), zgodnie z okresami działalności poszczególnych uczonych. Granice tych generacji są jednak płynne, działalność niektórych mędrców przypada bowiem czasami na kilka okresów.

Ośrodkiem działalności tanaitów do czasu zburzenia przez Rzymian Drugiej Świątyni była głównie Jerozolima. Potem najważniejszym ośrodkiem myśli żydowskiej stało się Jawne, gdzie swoją jesziwę założył Rabi Jochanan ben Zakaj.

Hilel i Szamaj byli założycielami dwóch szkół nazywanych „Bejt Hilel” i „Bejt Szamaj”, które bezustannie toczyły dyskusje nad halachą i żydowską filozofią. Podejście Bejt Hilel jest łagodniejsze, Szamaj był bardziej rygorystyczny, jednakże halacha (poza sześcioma przypadkami) jest zgodna z nauczaniem Bejt Hilel. W Talmudzie, w Traktacie Eruwin 13 b czytamy, że Rabi Aba powiedział w imieniu Szmuela: przez trzy lata trwała dyskusja pomiędzy Beit Szamaj i Bejt Hilel, i ci mówili „halacha jest według nas” i ci mówili „halacha jest według nas”. Bat Kol wyszedł z nieba i powiedział: i to i to są słowa Boga żywego, a halacha jest jak Bejt Hilel.

Działalność tanaitów została zwieńczona spisaniem (pod koniec II wieku) Miszny, która stała się podstawą Talmudu. Głównym redaktorem Miszny był Rabi (Rabi Jehuda Hanasi), przewodniczący Sanhedrynu, mędrzec z ośrodka naukowego w Seforis. Miszna dzieli się na sześć porządków (szisza sidrej Miszna, stąd Talmud określany jest jako Szas, od pierwszych liter tych słów), które następnie dzielą się na 63 traktaty (mesachtot), rozdziały (perakim) i poszczególne nauki (misznajot). Misznajot, które nie weszły do kanonu Miszny określa się jako Berajtę. Następcy tanaitów - amoraici w prowadzonych dyskusjach często powoływali się na Berajtę (zobacz: tanja, tanu rabanan).

Poniżej lista najważniejszych tanaitów, w ujęciu chronologicznym.

Pierwsze pokolenie (10-80 n.e.):

Hilel, Szamaj, Raban Gamliel Hazaken, Raban Jochanan ben Zakai, Raban Szimon.

Drugie pokolenie (80-120 n.e.):

Raban Gamliel, Rabi Eliezer ben Hurkanos, Rabi Jehoszua ben Chananja.

Trzecie pokolenie (120-140 n.e.):

Rabi Akiwa, Rabi Tarfon, Rabi Jiszmael ben Elisza, Rabi Johanan ben Nuri, Rabi Jose Hagalili, Rabi Jochanan ben Broka.

Czwarte pokolenie (140-165 n.e.)

Rabi Meir, Rabi Jose ben Chalafta, Rabi Eleazar ben Szamua, Rabi Nechemia, Raban Szimon ben Gamliel.

Piąte pokolenie (165-220 n. e.)

Rabi Natan Habawli, Sumchus, Rabi Jehuda Hanasi (Rabi), Rabi Szimon ben Elazar, Rabi Jose ben Rabi Jehuda, Rabi Pinchas ben Jair.