Hilel

Hilel (Starszy lub Stary; hebr. הלל הזקן, Hilel Hazaken; ur. ok. 30 p.n.e.; zm.ok. 9 n.e.) był jednym z najbardziej znaczących rabinów czasu przed zniszczeniem Drugiej Świątyni, przewodniczącym Sanhedrynu i założycielem Bejt Hilel - szkoły interpretującej Torę, na którego Żydzi często powołują się do dziś. Wraz z Szamajem tworzyli ostatnią z pięciu Zugot i jednocześnie są zaliczani do pierwszego pokolenia tanaitów.

Hilel uchodził za dobrodusznego, cierpliwego nauczyciela, który uczył miłości bliźniego oraz niestosowania przemocy i miał licznych uczniów. Jego "rywalem" był Szamaj, który wykładał Torę bardziej restrykcyjnie. Do dzisiaj nauki Hilela kształtują w istotny sposób żydowską etykę.

Sformułował też w formie negatywnej "złotą zasadę": "Nie czyń bliźniemu twemu, co tobie niemiłe".

Jego szkoła prezentowała bardziej elastyczne (lekula) podejście do Tory niż rygorystyczna (lechumra) szkoła Szammaja.

Ostatecznie halacha jest zgodna ze stanowiskiem Bejt Hilel, z wyjątkiem sześciu przypadków, kiedy mędrcy uznali, że decyzja nie jest zgodna z żadnym z tych dwóch stanowisk, i trzech przypadków, kiedy halacha jest zgodna ze stanowiskiem Bejt Szamaj.

W historii Talmudu spór pierwszych tanaitów Hilela i Szamaja opisuje się jako spór (machloket) prowadzony "na chwałę Niebios" (leszem Szamajim).