Raszi

Raszi - skrót od Rabenu Szlomo Jicchaki (ben Jicchak) (1040-1105), autor najważniejszych komentarzy do Tanachu i Talmudu, drukowanych w większości głównych wydań. Jego komentarz do Tory był pierwszą drukowaną książką w języku hebrajskim (Rzym, ok. 1470 r.). O życiu Rasziego niewiele wiadomo. Dorastał w Troyes, stolicy Szampanii, gdzie jego rodzina posiadała winnice, które były podstawą jej utrzymania. Jego ojciec był uczonym i pierwszym nauczycielem syna. W roku 1055 przeniósł się Raszi najpierw do Moguncji a następnie do Wormacji, aby tam studiować w żydowskich domach nauki, które należały do najbardziej znanych w Europie. W Moguncji jego najważniejszymi nauczycielami byli Jakob ben Jakar und Isaac ben Juda a w Wormacji Isaak ben Eleasar ha-Levi.

Około 1065 r. Raszi wrócił do Troyes, gdzie, jak powszechnie się sądzi, był właścicielem winnicy i handlarzem wina. Utrzymywał nadal kontakty z uczonymi z nadreńskich szkół i założył ok. 1070 r. swoją własną szkołę w Troyes, która dzięki wspaniałym uczniom takim jak Simcha ben Samuel Vitry, Juda ben Abraham i Jacob ben Samson prześcignęła wkrótce bez większego wysiłku te działające nad Renem. Raszi nie miał synów, jednakże, jak się przypuszcza, trzy córki, Jochewed, Miriam i Rachel, które uchodziły za uczone i poślubiły znanych uczonych mężów. Wnukowie Rasziego, którzy byli synami jego córki Jochewed, Samuel, zwany Raszbam, Isaak, zwany Ribam, Jacob, znany jako Rabenu Tam, Solomon i syn Miriam Jom Tow studiowali w Troyes i stali się również znanymi francuskimi komentatorami Tanachu i Talmudu, którzy założyli szkołę Tosafot. Obszerne Komentarze Rasziego do Biblii i Talmudu są bardzo wysoko cenione do dnia dzisiejszego. Dla ich zapisywania został stworzony w 15. wieku Alfabet hebrajski Rasziego, charakteryzujący się specjalnym krojem liter. Popularność Komentarzy Rasziego ma swoje źródło w ich zwięzłości. Do komentarzy tych napisano dotychczas ponad 200 komentarzy uzupełniających. Ostatnie lata Rasziego zostały zmącone masakrą na Żydach w wyniku Pierwszej Wyprawy Krzyżowej, w czasie której stracił wielu przyjaciół i krewnych. Mówi się, że Raszi umarł w czasie pracy nad komentarzem do Traktatu Makot, kiedy pisał słowo "czysty". Miejsce jego ostatniego spoczynku nie jest znane. W miejscu jego przypuszczalnego pochówku zbudowano na żydowskim cmentarzu w Troyes pomnik.