Amoraim
AMORAIM - (amoraici) mędrcy Tory, należący do pokoleń twórców Gemary (II-VI w.).
Termin Amora (l. m. Amoraim) zarówno w przypadku ośrodka w Erec Jisrael jak i w Babilonii odnosi się nauczycieli, których działalność przypadała na około okres około 300 lat, pomiędzy śmiercią Rabiego - Rabina Jehudy Hanasi w roku 219 n.e., a momentem ukończenia redakcji Talmudu Babilońskiego, ok. roku 500 n.e.
Działalność nauczycieli w tym okresie poświęcona była głównie objaśnianiu Miszny, która została zredagowana przez Rabiego i która stała się autorytatywnym zapisem Prawa Ustnego.
Działalność amoraitów rozwijała się równolegle w ośrodkach w Erec Jisrael (Cezarea, Tyberiada, Seforis) oraz w Babilonii (Nehadrea, Sura, Pumbedita, Mahoza). Głównym celem i przedmiotem podejmowanej nauki i dyskusji było komentowanie i interpretowanie sformułowań Miszny, które często są krótkie i lakoniczne, wymagające wyjaśnienia i kontynuacji. Szukano źródeł przedstawionych rozwiązań, próbowano pogodzić pozorne sprzeczności, porównywano Misznę z Berajtą.
Nauczyciele zaangażowani w tą pracę, która przybrała ostatecznie postać Gemary (babilońskiej i jerozolimskiej, stąd Talmud Babiloński i Jerozolimski) nazywani są amoraim (od hebrajskiego słowa amar - mówić) - „interpretatorami”. Nie byli oni tak niezależni w swoich opiniach prawnych jak ich poprzednicy - tanaici, gdyż nie mieli władzy do przeciwstawiania się decyzjom i zasadom jednomyślnie przyjętym w Misznie lub w Berajtot.
Amoraim w ośrodkach w Erec Jisrael nosili przeważnie tytuł „rabi”, w Babilonii nauczyciele tytułowani byli „raw” lub „mar”.
Amoraici z Erec Jisrael wyróżniają się stosowaniem prostej metody nauczania i wykładni Miszny. Babilońćzycy natomiast oddawali się bardziej dialektycznym dyskusjom. Dotyczy to szczególnie Akademii w Pumbedita, gdzie metoda dialektyczna osiągnęła najwyższy poziom rozwoju. Ich metoda „dzielenia włosa na czworo” przedstawiona została w satyrycznym przysłowiu „W Pumbedita wiedzą jak przeciągnąć słonia przez ucho igielne” (B. M. 38b), co oznacza, że dzięki ich dialektycznej argumentacji są w stanie udowodnić coś, co jest całkowicie niemożliwe.
Działalność Amoraitów w Babilonii dzieli się na sześć do ośmiu okresów (generacji), których początek i koniec określa działalność najwybitniejszych nauczycieli. Okres amoraicki w Erec Jisrael jest zdecydowanie krótszy i dzieli się na trzy - pięć generacji. W Talmudzie wymienionych jest bardzo wielu amoraitów. Poniżej przedstawiono największych z nich, głównie przewodniczących wielkich akademii, w porządku chronologicznym.
