Chochmat ha Tora

Chochmat ha Tora („mądrość Tory”). W Pirke Awot czytamy: „Rabi Elazar ben Azarja uczył: Jeśli nie ma Tory – nie ma moralnego postępowania, jeśli nie ma moralnego postępowania – nie ma Tory. Jeśli nie ma mądrości – nie ma bojaźni [przed Bogiem], jeśli nie ma bojaźni [przed Bogiem] – nie ma mądrości. Jeśli nie ma wiedzy – nie ma zrozumienia, jeśli nie ma zrozumienia – nie ma wiedzy. Jeśli nie ma mąki – nie ma Tory, jeśli nie ma Tory – nie ma mąki” (Pirke Awot 3:21). Raszi komentuje ten pasuk w odniesieniu do Tory jako pokarmu (hebr. lechem), będącego strawą dla uczącego się człowieka. Z Miszny uczymy się, iż nie można studiować Tory bez bojaźni Bożej (Awot 3:9). Człowiek przyjmuje Torę jako obowiązek etyczny i stanowi ona dar oraz zasługę dla tego, kto wypełnia wszystkie nakazane micwot, pochodzące od Boga (Tora min haszamaim) a odzwierciedlone w Aseret hadibrot.

Tora – nadana w szabat - jest symbolizowana przez liczbę 8, która odsyła do metapoziomu i transcendencji (Maharal), do tego, co nie może być wywiedzione z doświadczenia; jest ponad realnym doświadczeniem i przychodzi z zewnątrz w formie etycznego imperatywu ahawat chinam: „Będziesz [troszcząc się] kochał bliźniego, tak jak [kochasz] siebie. Ja jestem Bóg " (Wajikra 19:8, Tora Pardes Lauder) oraz zrozumienia a priori: „Wszystko, co Bóg oznajmił, zrobimy i posłuchamy” (Miszpatim 24:7). Nasi rabini zauważają, iż stwierdzenie, które daje pierwszeństwo ‘zrobimy’ nad ‘posłuchamy’ wyraża posłuszeństwo, podporządkowujące własną wolę na rzecz aktywnego wypełniania nakazów Boga. W Psalmie 19 w kluczowym 8 wersie czytamy: „Tora Haszem jest doskonała, pokrzepia duszę”. Poprzez fakt, iż człowiek wyróżniony został rozumną duszą, jego celem w tym świecie – jak dowodzi Josef ibn Caddik - staje się moralne doskonalenie (Mikrokosmos). Tora stanowi etyczny przewodnik interpersonalnych relacji, które przekraczają ograniczenia naszego umysłu i natury.

W Misznie ‘chochma’ znaczy mądrość, której przejawem jest bojaźń Boża (czytaj: pokora i uznanie Stwórcy świata i stworzenia). Chochma – używając filozoficznych pojęć Kanta - to wiedza a priori, przeciwieństwo wiedzy wywiedzionej z doświadczenia. Do wiedzy a priori należą wszystkie przykazania należące do kategorii chukim (wieczne prawo), m.in. nakaz ahawat chinam czy przykazanie o oddzielaniu mięsa i mleka. Resz Lakisz w traktacie Szabat 88a zauważa, iż świat został stworzony przez Boga al tnaj [pod warunkiem], że wszystkie dusze Żydów znajdujące się pod Synajem zaakceptują Torę. W Szawuot każdy Żyd czuje się jakoby tu i teraz akceptował Torę, zgodnie ze słowami Boga przekazanymi przez Moszego: „Wy będziecie Mi Królestwem Szlachetnie Urodzonych i Świętym Narodem" (Jitro 19:6). Słynny komentarz Elimelecha z Leżajska do Księgi Bereszit kończy się wnioskiem, iż świat został stworzony ze względu na Torę (która jest początkiem), Izrael i pierwsze owoce.

Szawuot nazywany jest świętem zman natan Toratejnu. Przyjętym zwyczajem, który ma swoje źródło w midraszu jest całonocne studiowanie Tory (tikun leil Szawuot).

---

Wykład rabina Sachy Pecarica na święto Szawuot [1]