Rabi Pinchas ben Jair

Rabi Pinchas ben Jair (פנחס בן יאיר) – tanaita ostatniej generacji, słynący ze swojej pobożności, pieczołowitości w oddawaniu dziesięciny i trzykrotnego cudu rozdzielenia wód rzeki Ginnai. Poślubiony z córką Rabiego Szimona ben Jochaja. Autor słynnej berajty, opisującej „drabinę Świętości”, po stopniach której człowiek pnie się ku górze: „Tora prowadzi do czujności; Czujność prowadzi do Gorliwości; Gorliwość prowadzi do Nieskazitelności; Nieskazitelność prowadzi do Oderwania; Oderwanie prowadzi do Czystości; Czystość prowadzi do Głębokiej Pobożności; Głęboka Pobożność prowadzi do Pokory; Pokora prowadzi do Lęku przed grzechem; Lęk przed grzechem prowadzi do Świętości; Świętość prowadzi do Świętego Natchnienia, a Święte Natchnienie prowadzi do Zmartwychwstania Umarłych” (Awoda Zara 20b oraz Sota 9:15). W Misznie i Talmudzie pasuk ten pojawia się w kilku wersjach różniących się nieznacznie hierarchią stopni doskonałości. Pierwszym obowiązkiem człowiek jest studiowanie Tory (por. Psalm 19:8: „Tora Haszem jest doskonała, pokrzepia duszę”). Najwyższy stopień zjednoczenia z Bogiem to dostąpienie Boskiego Natchnienia, tj. Ruach Ha Kodesz, ŚWIATŁA, którym Bóg nas oświeca. Ostatni poziom wyznaczony został przez świat Olam Ha-ba. Aby osiągnąć Święte Natchnienie człowiek musi doskonalić własne uczynki i cnoty nieustannie chroniąc własną duszę przed grzechem, złem i namiętnościami.

Dla Rabiego Mosze Luzzatto (Raw Mosze Chajim Luzzatto zwany RaMCHaL) Berajta z Awoda Zara 20b stała się asumptem do rozważań nad ścieżką duchowego doskonalenia w dziele Mesilat Jeszarim. Wielu kabalistów i mistyków w koncepcie drabiny Świętości odnajdywało ucieleśnienie idei Dwekut („przylgnięcia”) na wzór doświadczenia Elijahu i Eliszy. Znana jest chasydzka historia jakoby dusza Rabi Pinchasa ben Jaira ukazała się wielkiemu Ari w Cfat.