Mosze ben Israel Isserles

Mosze ben Israel Isserles (Remu) urodził się w Krakowie ok. 1520 r. i tam też zmarł 1 maja 1572 r. Był synem wybitnego talmudysty, a zarazem bogatego człowieka, który był przywódcą lokalnej społeczności. Remu studiował w Krakowie oraz w Lublinie, gdzie był uczniem rabina Szaloma Szachny (którego zresztą został też zięciem). Mosze Isserles studiował w tym czasie z innymi wybitnymi uczonymi, m. in. z Salomonem Lurią (Maharszalem) i Chajimem ben Becalelem. Isserles powrócił do Karkowa w 1550 r. i otworzył tam jesziwę (warto w tym miejscu wspomnieć, iż był wielkim przeciwnikiem metody studiowania Talmudu zwanej pilpul i uczył swoich studentów interpretowania jego nauk w prosty sposób). Będąc bogatym człowiekiem, wspierał studentów na swój koszt.

Mosze Isserles bardzo szybko został uznany za wielki autorytet, nie tylko w dziedzinie halachy, ale też kabały i filozofii. Korespondował z innymi wielkimi uczonymi tamtych czasów, między innymi z Josefem Karo (Josef Karo) - autorem Szulchan Aruch. Zwracano się do niego o wydawanie opinii halachicznych. Isserles został naczelnym rabinem Krakowa. Był też znaczącym członkiem, działającego w tamtym okresie, Sejmu Czterech Ziem (Waad Arba Aracot).

Remu poświęcał się także świeckim naukom - miał dużą wiedzę z dziedziny astronomii i wielkie zamiłowanie do historii. I chociaż Josef Karo wskazywał, że człowiek winien całkowicie poświęcić się studiowaniu Tory i Talmudu, to Isserles uważał, że można od czasu do czasu zająć się świeckimi naukami, pod warunkiem, że nie prowadzi to człowieka do herezji.

Mosze Isserles był gorącym zwolennikiem filozofii, i jej studiowaniu poświęcił część swojego życia. Uważał, że celem każdego człowieka powinno być poszukiwanie przyczyny i sensu rzeczy. Jego autorytetem w tej dziedzinie był Majmonides.

Isserles przykładał wielką wagę do zwyczajów. Uważał że są one nie tylko równe prawu, ale ustanowił też kilka przypadków w których to zwyczaje wyznaczają sposób postępowania. Nie robił jednak tego zupełnie bezkrytycznie. Kiedy jakiś zwyczaj wydawał być się absurdem, stwierdzał, że jest on nieakceptowany.

Dzieła Isserlesa można podzielić na dwie kategorie. Do pierwszej z nich należą te dotyczące prawa religijnego, w drugiej mieszczą się dzieła filozoficzne, kabalistyczne i inne prace dotyczące nauk przyrodniczych. Jednakże to pierwsza grupa dała mu pozycję jednego z największych autorytetów halachicznych świata aszkenazyjskiego. Był tym, kim dla sefardyjczyków był Josef Karo.

Najważniejszym dziełem Isserlesa jest „Mapa” - krytyczny komentarz i uzupełnienie do kodeksu halachicznego Josefa Karo - Szulchan Aruch. (Szulchan aruch to „nakryty stół” na który Isserles położył Mapa czyli „obrus”). Ramu uzupełnił kodeks Josefa Karo o minhagim (zwyczaje) przestrzegane przez Żydów Aszkenazyjskich. Należy wskazać, że Aszkenazyjczycy mówiąc o Szulchan Aruch mają zawsze na myśli tekst Josefa Karo z uzupełnieniami dodanymi przez Isserlesa. Kiedy jest sprzeczność pomiędzy ich opiniami, postępuje się zgodnie ze wskazaniami Remu.

Inne dzieła Isserlesa to:

- Darchej Mosze - komentarz do Arba Turim (kodeksu halachicznego ułożonego przez Rabina Jakuba ben Aszera - Baal Haturim) i jednocześnie Bejt Josef Josefa Karo, także będącego komentarzem do Arba Turim,

- Szealot utszuwot (Pytania i Odpowiedzi)- zbiór 132 pytań skierowanych dni niego przez innych rabinów wraz z odpowiedziami,

- Mehir jain - alegoryczny komentarz do Megilat Ester,

- Torat Hachatat - rozstrzygnięcia dotyczące podstawowych nakazów i zakazów judaizmu, a w szczególności kaszrutu,

- Torat Haola - dzieło i charakterze filozoficznym.

O wielkości Moszego ben Israela Isserlesa niech świadczy napis umieszczony na jego grobie: MiMosze ad Mosze lo kam keMosze beIsrael – „Od Mojżesza do Mojżesza nie powstał nikt taki jak ten Mojżesz w Izraelu”.