Raw Mosze Chajim Luzzatto

Raw Mosze Chajim Luzzatto, bardziej znany jako RaMCHaL (1707-1746), urodzony w zamożnej rodzinie włoskich Żydów w Padwie, gdzie studiował i nauczał w nieformalnej grupie Mevakshei Hashem, zrzeszających młodych adeptów kabały i praktycznej pobożności. Przez chasydzkich cadikim nazwany „chasydem z Padwy”. Obecnie uznawany jest za jednego z najwybitniejszych kabalistycznych geniuszy w żydowskiej historii, najwybitniejszego od czasów ARIZaLa. Bardzo wcześnie rozpoczął studia nad Torą, Talmudem i Halachą. Równie szybko nabył głęboką znajomość kabały. W wieku 14 lat był znany z tego, iż opanował na pamięć wszystkie pisma kabalistyczne ARI. Na jego edukację kabalistyczną obejmującą Sefer ha-Zohar, Etz Chayim i ezoteryczne midrasze Midrash Rabbah ogromny wpływ mieli najwybitniejsi w tym czasie we Włoszech rabini oraz kabaliści: Rabi Yitzchok Lampronti, Rabi Yeshaya Bassan, Rabi Moshe Zacuto czy Rabi Binyamin HaKohen. W Padwie Luzzatto otrzymał humanistyczne wykształcenie, czego dowodem jest jego zainteresowanie poezją i retoryką. Już w wieku 16 lat pisze sztukę Ma'aseh Shimshon, której kanwą jest historia Samsona. Pierwszą swoją pracę Laszon Limudim, dyskurs na temat retoryki, metafory i stylu, Ramchal publikuje wieku 17 lat. W wieku 19 lat otrzymuje smichę rabinacką. W tym czasie organizuje małą grupę kabalistyczną, której głównym celem jest awodat Haszem – zjednoczenie się z Bogiem poprzez spełnianie wszystkich micwot, codzienne studia nad Torą i mistyką. W 1727 roku podczas mistycznej recytacji Yichud, Luzatto usłyszał głos Anioła-Maggida, przemawiającego przez jego usta, który miał mu wyjawić tajemnice Tory oraz niebiańskie sekrety i instrukcje dotąd skrywane przed ludzkością. Anioł pojawiający się kilkakrotnie nakazał mu stworzyć Księgę Zohar, znaną w Niebie jako „Druga Księga Zohar”. Jego uczniowie potwierdzają, iż Ramachal w mistycznych uniesieniach kontaktował się z Adamem, Awrahamem, Mojżeszem, Królem Mesjaszem i Elijahu. Dla wielu młodych ludzi mistyczna nauka cadyka z Padwy stała się inspiracją do naprawy grzechów (tikkun), sam zaś Ramachal twierdził, że był jedynie sługą („ewed”) i narzędziem Błogosławionego dla wypełnienia Jego Woli. Niezrozumiany przez włoskich rabinów i będąc obiektem oskarżeń o szabbataizm, w 1735 roku Luzzatto opuszcza rodzinne strony i osiada w Amsterdamie, gdzie zarabia na życie jako szlifierz diamentów, w wolnym czasie studiując kabałę. W Amsterdamie powstają jego ważne prace z dziedziny praktycznej pobożności, m.in. Mesilat Jeszarim i Derech HaSzem. Kilka lat później udaje się do Erec Jisrael i ostatecznie osiedla się w Akko, gdzie umiera w wieku 39 lat. Jego grób znajduje się w Tyberiadzie, obok grobowca Rabiego Akiwy.

Dzieło Ramchala – liczące przeszło 40 pozycji - obejmuje przede wszystkim liczne studia z kabały (Klallot Haillan, Adir Bamarom, Klach Pitchei Chochma, Zohar Kohelet, Ma'amar HaVechuach, Da'at Tevunot), Tory (Derech Tevunot, Sefer Daniel, Ma'amar HaMerkava, Ma'amer Shem Mem-Bet), żydowskiej etyki i wiary (Mesilat Jeszarim, Derech Hashem), komentarze do midraszy (Peirush al Midrash Rabbah), prace, których przedmiotem jest myślenie (Sefer HaHigayon), ekspresja myśli, retoryka (Sefer Hamalitza) oraz logika Talmudu (Derech Tevunot). Tworzy również modlitwy (Tiktu Tephilot), tehilim, poetyckie alegorie (Migdal Oz, LaJeszarim Tehilla) i sztuki teatralne (Ma'aseh Shimshon). Jego interdyscyplinarne prace, zarówno w zakresie formy jak i treści wywarły ogromny wpływ na ruchy musaryzmu, chasydyzmu oraz środowiska litewskich mitnagdim. Gaon z Wilna miał powiedzieć po lekturze Mesilat Jeszarim, najbardziej znanej obok Derech Hashem pracy Ramchala z dziedziny musar, że nie znalazł w pierwszych ośmiu rozdziałach żadnych zbytecznych słów i gdyby Rabi Mosze Luzzatto żył, niezwłocznie udałby się do niego po naukę moralną na piechotę. Przez Haskalę Rabi Mosze Luzzatto uznany został za ojca nowożytnej literatury hebrajskiej.

Opublikowana przez Ramchala w wieku 33 lat Mesilat Jeszarim („Ścieżka Sprawiedliwych”) ukazuje wyjątkowość jego myśli i przenikliwość analizy. Swoją pracę oparł na słynnej Berajcie Rabi Pinchasa ben Jair: „Tora prowadzi do Czujności; Czujność prowadzi do Gorliwości; Gorliwość prowadzi do Nieskazitelności; Nieskazitelność prowadzi do Oderwania; Oderwanie prowadzi do Czystości; Czystość prowadzi do Głębokiej Pobożności; Głęboka Pobożność prowadzi do Pokory; Pokora prowadzi do Lęku przed grzechem; Lęk przed grzechem prowadzi do Świętości; Świętość prowadzi do Świętego Natchnienia, a Święte Natchnienie prowadzi do Zmartwychwstania Umarłych” (Awoda Zara 20b)".

Według Rabiego Luzzatto jedynym celem człowieka, będącego „punktem równowagi świata” i kroczącego „drabiną świętości” jest Świat Olam Ha-ba oraz splendor Szechiny. Jak mało kto z jego pokolenia Ramchal miał świadomość, iż prawdziwa pobożność i bojaźń Boża, która prowadzi do Ruach ha-Kodesz potrzebuje żelaznej samodyscypliny oraz wsparcia w intelekcie i wiedzy. Mimo wszystko duchowy postęp pozostaje w granicach naszych możliwości. Autor Mesilat Jeszarim dostrzegał potencjał każdego mądrego Żyda w dążeniu do doskonalenia, które samo w sobie jest wstępującym procesem nastawionym na świętość. Zwykł porównywać wiedzę do zorganizowanego w swej symetrii ogrodu (w przeciwieństwie do dzikiego i chaotycznego lasu), ułożonego ze ścieżek, kwiatów i rzędów roślin. Jeśli umysł człowieka pojmie ogólne zasady panujące w świecie jest w stanie zrozumieć również niezliczoną ilość subtelnych niuansów, detali i indywidualnych przypadków. Inaczej jest zdany na chaos, pomyłki i tortury duszy, która nie jest w stanie określić wzajemnych zależności w świecie stworzonym przez „Wielkiego Planistę”.

Rabin Salanter, założyciel ruchu MUSAR tak ocenił rolę i znaczenie Mesilat Jeszarim: "Wszystkie klasyczne dzieła musar wyjawiają nam, iż człowiek powinien bać się Boga. Mesilat Jeszarim mówi nam jak to osiągnąć".

W 2011 roku drugie wydanie „Ścieżki sprawiedliwych” ukazało się w bibliotece PARDES pod redakcją rabina Sacha Pecarica.